Franchise en lopende contracten in tijden van de coronacrisis

06-04-2020 | franchisegever, franchisenemer, franchiserecht

Vele franchisegevers en franchisenemers kijken uit naar betere tijden.

Franchisegevers en franchisenemers ondervinden variërende gevolgen door zowel de coronacrisis als de maatregelen die de Rijksoverheid heeft ingesteld.

In mijn franchiserecht praktijk zie ik uiteenlopende effecten van de coronacrisis. Zo is het bij diverse food-bezorgers in franchise ‘business-as-usual’ of neemt de omzet zelfs toe. Dienstverleners, zoals financieel adviseurs en aanbieders van zorg, zijn doende om hun dienstverlening anders te organiseren, maar zien helaas veelal wel terugval in omzet. Bij de hardst getroffen categorie van ondernemers wordt al enkele weken amper tot geen omzet gemaakt, zoals koffiebars, restaurants en kapsalons.

De uitwerking van de coronacrisis kan dan ook per franchisegever en per franchisenemer verschillend zijn. Toch komen de vragen die ik van mijn klanten krijg deze weken opvallend vaak overeen.


Welk corona-franchisevraagstuk heb jij?

Vanuit de Rijksoverheid is veel bekend gemaakt over uitstel van betaling voor belastingen, doorbetaling van salaris, verstrekking van leningen en subsidies.

Evenwel blijven franchisegevers en franchisenemers zitten met vragen waar zij zich het hoofd over breken. Zoals vragen over: doorbetaling van franchise fee en huurtermijnen; invulling geven aan de franchiseovereenkomst; en contractsbeëindiging.


Jouw vragen op het snijvlak van franchise, lopende contracten en de coronacrisis

De vraag die jij als franchisegever of franchisenemer jezelf kan stellen is: hoe kan ik anticiperen op mogelijkheden en acties in deze stormachtige tijden. Het door jou gesloten contract, de wet en jouw plan van aanpak zullen daar in principe bepalend voor zijn.

Om juridisch verantwoorde beslissingen te nemen, zou je de volgende (niet limitatieve)  aandachtspunten in ieder geval móeten overwegen:

  • (1) Het contract en de algemene voorwaarden
    Door de coronacrisis kunnen tal van ondernemers en organisaties niet aan hun verplichtingen voldoen. Daarom is het ten eerste zaak dat je het door jou gesloten contract en de geldende algemene voorwaarden daarop naloopt.


  • (2) Afwijkende afspraken: een ‘corona-regeling’?
    Momenteel ondersteun ik enkele franchisegevers en diverse franchisenemers bij het anticiperen en vastleggen van afwijkende afspraken. Anders gezegd: een regeling die afwijkt van het oorspronkelijk gesloten contract. Een dergelijke regeling zou kunnen gelden zolang de van overheidswege doorgevoerde corona-maatregelen in Nederland van kracht zijn. Noem het een ‘corona-regeling‘. Het belang van een dergelijke regeling is dat partijen duidelijkheid krijgen over hoe in de komende weken, of zelfs maanden, invulling wordt gegeven aan de franchiserelatie. Kom je er onverhoopt niet uit met elkaar, dan worden de hierna te bespreken punten actueel.


  • (3) Is er invulling te geven aan de overeenkomst?
    Indien een partij betoogt dat het contract moet dienen als uitgangspunt ‘zodat’ het moet worden nagekomen, dan zal de andere partij wellicht voor zichzelf willen bepalen hoe hier mee om te gaan en hoe te handelen. 

    Overmacht
    Ondernemers en organisaties die niet aan de afspraken kunnen voldoen, zullen wellicht een beroep op deze wettelijke overmachtsbepaling overwegen.


    De Nederlandse wet kent een speciale ‘overmacht-regel’. Hiervoor is vereist dat het niet nakomen van de contractuele verplichtingen niet te wijten is aan de schuld van die partij en dat ook niet voor diens rekening komt. Een beroep op de bedoelde overmacht-regel is zeker relevant indien vast komt te staan dat het coronavirus en de door de Rijksoverheid ingevoerde maatregelen nakoming onmogelijk hebben gemaakt, en er ook geen alternatieven voor nakoming zijn.  

    Naast de hiervoor besproken wettelijke overmacht-bepaling is het ook zaak de contractuele overmacht-bepalingen na te lopen. Mede in verband met mogelijke uitsluiting van schadeplichtigheid. 

    De redelijkheid en billijkheid
    Een andere relevante juridische grondslag die eventueel uitkomst zou kunnen bieden betreft de welbekende redelijkheid en billijkheid. Zo kan het namelijk zijn dat een contractuele afspraak niet van toepassing is, indien die afspraak in de specifieke omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. In de praktijk betracht de rechter de nodige terughoudendheid bij de toepassing hiervan.


    Onvoorziene omstandigheden
    Een volgend juridisch instrument om rekening mee te houden is dat van de ‘onvoorziene omstandigheden’. Daarmee doel ik op de in wet opgenomen bepaling over onvoorziene omstandigheden die van dien aard zijn dat de wederpartij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst niet mag verwachten. Dit kan aanleiding geven om de rechter te verzoeken het contract om die reden te wijzigen, of zelfs te ontbinden

    In de praktijk wijst de rechter een beroep op wijziging van de overeenkomst wegens onvoorziene omstandigheden niet snel toe, maar het is zeer de vraag hoe de rechter hier mee zal omgaan in het kader van de coronacrisis. Daarom houd ik voor mijn klanten de openbare uitspraken van rechters over dit onderwerp nauwlettend in de gaten.


  • (4) Beëindigen dan maar?
    Het beëindigen van het contract door de veranderde situatie is iets wat ondertussen al door meerdere ondernemers wordt overwogen. Zeker indien het voortzetten van de overeenkomst geen optie is en er geen  passende afwijkende ‘corona-regeling’ kan worden vastgelegd. De vraag is dan of beëindigen zomaar kan.

    Contractuele beëindigingsregeling
    Het is aan te bevelen om in ieder geval in je eigen contract en de geldende algemene voorwaarden te controleren of je een contractuele beëindigingsregeling bent overeengekomen. Een dergelijke regeling zou uitkomst kunnen bieden voor een partij die het contract wilt beëindigen. 


    Ontbinding omdat je niet aan de afspraken kan voldoen
    Als je het contract wilt ontbinden omdat je niet aan de afspraken kunt voldoen, zou een beroep op  onvoorziene omstandigheden  kunnen worden overwogen. Dit besprak ik reeds hierboven in dit artikel.

    Ontbinding wegens wanprestatie van de ander

    Wat te doen als de andere partij de verplichtingen niet nakomt? Naast het mogelijk opschorten van verplichtingen kan in voorkomende gevallen ook worden gedacht aan ontbinding van het contract, namelijk indien de andere partij tekortschiet in de nakoming. 

    Een ontbinding bevrijdt de betreffende contractspartijen (bijvoorbeeld verhuurder en huurder, of franchisegever en franchisenemer) van de gedurende de looptijd van het contract geldende verplichtingen. Als je van plan bent om over te gaan tot ontbinding van een contract is het zaak de (contractueel en wettelijk) voorgeschreven stappen te volgen. Zo kan het zijn dat de bevoegdheid tot ontbinding pas ontstaat als de ander in verzuim is. Een schriftelijke ingesbrekestelling met een (redelijke) termijn voor nakoming kan nodig zijn om het verzuim te laten intreden, en vervolgens tot ontbinding over te gaan.


Proactief nadenken en handelen zou franchisegevers en franchisenemers in een betere en mogelijk duidelijker positie kunnen brengen. Dit zowel in het belang van de door velen gewenste zekerheid in deze roerige tijden, als in het belang van de levensvatbaarheid en continuïteit van franchiseorganisaties en franchisenemersbedrijven. 

Over de auteur

Jorg van de Peppel
Franchiserechtadvocaat bij Pep Legal.

Met mijn kennis en ervaring denk ik voor franchisegevers en franchisenemers in juridische oplossingen voor hun franchiserecht vraagstukken. 

Over de auteur

Jorg van de Peppel
Franchiserechtadvocaat bij Pep Legal. 

Met mijn kennis en ervaring denk ik voor franchisegevers en franchisenemers in juridische oplossingen voor hun franchiserecht vraagstukken.